- مشخصات کتاب
- مقدمه
- نهضت دولت عباسی
- منبع خطر برای عباسیان
- سیاست ضد علوی عباسیان
- سیاست عباسی در برابر مردم
- شکست سیاست ضد علوی
- شرایط و علل بیعت
- تشریح موضع امام علیه السلام
- چند پرده از رویدادها
- پاورقی
به الهام از او بوده که رضا را برای امام، لقب قرار داده است.
2 نامه برای جلب اطمینان امام به این موضوع پرداخته که ماجرای ولیعهدی وی یک بازی مأمونی نبود، بلکه نتیجه کوشش های فضل بوده و جایی برای نگرانی هرگز وجود ندارد. در هر صورت، این تضمینی بود که از سوی وی و مأمون گرفته شده و دیگر هیچگونه مقاومت و ممانعتی از سوی امام فایده ندارد.
3 در نامه مزبور جمله ها و الفاظ به گونه ای انتخاب شده که خوشایند ذوق امام(ع) باشد، یعنی با عقاید دینی و شیعی او هماهنگ آمده و در ضمن عقاید شایع میان مردم را که خلافت پیغمبر را حقّ عباسیان می دانستند، نقض نمی کند.
آن گاه فضل کوشیده تا به امام این نکته را بقبولاند که هرچند او و مأمون تصمیم به ولایتعهدیش گرفتند ولی دیدگاه هر یک با دیگری متفاوت است. فضل مدّعی است که: «راز این ولیعهدی این است که تو فرزند رسول خدا، ره یافته و شایسته پیشوایی هستی. در این کار حقّ خودت به تو پس داده می شود. اما به نظر مأمون، تو شریک در خلافت او بوده، به لحاظ نسب برادرش هستی و از همه مردم به آن چه او در اختیار دارد، سزاوارتری.»
4 در پایان، از امام می خواهد که به مجرّد نامه آن را بر زمین نگذارد مگر آن که رهسپار مقرّ مأمون گردد و این را به دلیل حفظ مصالح ملّت تأکید می کند. وی چنین باور داشت که اگر پای مصالح ملّت را به میان بکشد،امام قبول ولیعهدی را وظیفه خود دانسته، لحظه ای درنگ نمی کند.
چند نکته مهم
اکنون پیش از بررسی علل بیعت باید چند نکته مهم